İnsan Kaynakları çalışanları olarak adayları analiz etmek için bir takım yöntemler uygularız. Eskiden klasik mülakat yöntemleri ile yaptığımız görüşmeler, son yıllarda "yetkinlik bazlı mülakat teknikleri" olarak değişime uğramıştır. Peki nedir bu yetkinlik?
Yetkinlik kavramının birçok tanımı olsa da en genel anlamda "bir firmanın başarı elde etmesinde, çalışanların kendi işlerinde fark yaratan bilgi, beceri ve kişilik özelliklerini de içine alan gözlemlenebilir davranışlar" olarak tanımlanabilir.
Peki İK yetkilileri neden bu kadar "yetkinlik" kavramının üzerinde duruyor? Çünkü Yetkinlikler; bir kuruluşun rekabet, büyüme ve başarısı için en temel "anahtardır." Bu anahtar ise "çalışanlar"dır.
Göreve doğru adayın seçilmesi, kuruluşun personel maliyetlerini azaltmakta, işgücü devir oranlarını (turnover) düşürmekte ve nitelikli personel sayesiyle, kuruluşlar başarı elde ederek, verimlilik ve karlılık artmaktadır.
 
Üretken, rekabet eden, sektörü takip eden, yaratıcı, motivasyonu yüksek ve dinamik personeller işverenler açısından çok önemlidir. Bir çalışanın başarısı başta "kuruluşunun başarısı" demektir. Bu nedenle organizasyonun başarısına doğrudan katkı yapan"yetkinliklere dayalı insan kaynakları sistemlerine" yer verilmektedir. Bu değişimin avantajlarını fark eden kurumsal firmalar iş süreçlerine hatta yönetmeliklerine yetkinlik kavramını eklemiştir.
 
İşe alma ve yerleştirmede, performans yönetiminde, ücret ve ödüllendirmede, eğitim ve geliştirmede, kariyer yönetiminde kısacası tüm insan kaynakları fonksiyonlarında kullandıkları görülmektedir.
 
Mülakatlarda yetkinliklerden beklenen nedir?
 
“İnsan Kaynakları yetkilileri olarak "Pozisyona dair görev tanımı ile adayın geçmiş iş yaşantısı ve gelecekte yapabilecekleri - beklentileri firma için örtüşüyor mu?” bizler bunu öngörmeye çalışırız. Bu adayı analiz etmeye ve şirkete uygun olup olmadığını anlamaya çalışırız. Özellikle belirtmem gerekir ki her firmanın yetkinlik kavramı farklılık gösterir.
Sizlere genel yetkinlik örneklerinden birkaçını aktarmak isterim.
 
Temel Yetkinlikler her firmanın çalışanlarından istediği davranışsal yetkinliklerdir.
 
Bunlar; İletişim Becerisi, Çözüm Odaklılık, Takım Çalışması, Müşteri Odaklılık, Kendi kendini Motive etme Becerisi, Kaynakları Etkin Kullanma, Bilgi Paylaşma, Kendini Geliştirme, Öğrenmeye açıklık vb. Yönetsel Yetkinlik olarak: Daha çok yönetici kadrolarından beklenir. Analitik Düşünme,Planlama ve Organizasyon Yeteneği, Karar Verme Becerisi,Yetki Devri, İnisiyatif Kullanma, Koçluk- Mentorluk, Risk Yönetimi, Yaratıcılık, Kar Zarar Analiz Etme Becerisi vb.
 
Teknik/ Fonksiyonel Yetkinlik: İşe özgü veya mesleki yetkinliklerdir. Yapılan işlere göre değişen, işte personelden yapılması beklenen standartlar ve rollerle ilgilidir.
 
Her sektöre ve pozisyona göre farklılıklar gösteri.. Teknik yetkinlikler, işin içerdiği bütün önemli görevleri, işi etkili bir şekilde yapmak için gerekli bilgi ve becerileri tanımlarlar. Örneğin bir İK çalışanı için Yasal Mevzuata hakim olması,Bordro yapması,Raporlama becerisinin gelişmiş olması, İşe alım ve aday bulma sürecine hakim olması, Eğitim Faaliyetinde ve Performans Yönetiminde yetkin olması vb gibi.
 
Adaylar,firmaların istediği yetkinliği nasıl anlayacak? cevabı "ilanlardır." İlanlarda hem teknik, hem de temel yetkinlikler belirtilir.
Firmalar Gazetelere veya kariyer sitelerinin internet sitelerinde yayınladıkları ilanları incelediğinizde bunu göreceksiniz. Örneğin X firması pazarlama Sorumlusu aradığını farz edelim . "Takım çalışmasına yatkın, iletişim becerisi güçlü, esnek mesai saatlerine ayak uydurabilecek, B sınıfı ehliyeti olan, hızlı tüketim sektöründe deneyimli , bayi yönetiminde 5 yıl tecrübeli, takım arkadaşı arıyoruz".şeklinde bir ilan olsun. Burada "takım çalışmasına yatkın, iletişim becerisi güçlü" ibareler temel yetkinliklerdir. Bu çerçevede "güçlü yönlerinize odaklanarak" mülakata hazırlanmalı ve mutlaka hazırlığınızda soruların cevaplarını somut örneklerle vurgulamalısınız.
 
Önemle belirtmem gerekir ki; Her firma kendi kurum kültürüne uyum sağlayacak ve uzun vadede başarılı olacağına inandığı adayları tercih eder.
 
Bu noktada adaylara birkaç ipucu vermekte yarar görüyorum.
 
Bir iş başvurusu öncesinde kendinize şu soruları mutlaka sorun.
1-Ben ne istiyorum?
2-Gelecekte kendimi nerede görüyorum?
3- Bu işyerine neler kazandırabilirim?
4- Amacınız iş olsun para kazanayım düşüncesi mi? Başarılı bir kariyer mi?
 
Görüşmeye gitmeden önce; Firmanın tarihini, faaliyetini, rakiplerini, vizyonunu ve misyonunu kısacası firma hakkında bilgi edinmeniz size güç kazandıracağı gibi, mülakat esnasında da kendinizden emin bir imaj çizmenize yardımcı olacaktır.
 
Ayrıca İK yetkilileri şirket hakkında araştırma yapan adayları "bizimle çalışmak istiyor " şeklinde yorumlar.
 
Mülakatta karşılaşılabileceğiniz şu sorulara hazırlıklı olmakta yarar var.
 
1-Kendinizi tanıtır mısınız?
 
Burada kısa öğrenim hayatınızdan başlayıp son işyerinizden başlayarak ilk işyerinize doğru anlatabilirsiniz. (sizi tanımak için)
2-İş hayatınızda …… işleri hangi yöntemleri kullanarak yaptınız? (iş yöntemlerinizi anlamak için)
 
3- Şuan çalıştığınız kurumda veya son işyerinize sizin çalışmalarınızla işyerinizde neler değişti? (neler kazandırdınız?) (bize kazandıracağınız unsurları anlamak için)
 
4-Çalışanlarınızın başarısını arttırmak için kullandığınız yöntemler nelerdir? (yönetici iseniz)
 
5-Hedefleriniz nelerdir? Biz İK Yöneticileri kadrosu ne olursa olsun adaylarda iş bilgisinin ötesinde en çok "iletişimi güzel, istekli, kararlı, uyumlu ve iyi niyetli" adayları tercih ederiz.Bu karaktere sahip çalışanlar kurumlarda başarı yaratan çalışanlardır.
Adaylar mülakatlarda İKcılara “Ben burada çalışmak istiyorum ve firmanızda başarılı olacağım.” hissini uyandırdığınız takdirde bir sıfır öndesiniz demektir.
 
Ayrıca İK cılar olarak bizler güçlü ve başarılı yönlerini açığa çıkaran ve bunu da mutevazı bir şekilde yapan adaylardan hoşlanırız. Sonuç olarak adı yetkinlik olsun olmasın. Her firma kendi işine yarayacak, başarılı işlere imza atacak, uyumlu, iletişimi güçlü, kurum kültürüne uygun kişilerle çalışmak ister.
 
Gönlünüzdeki işe kavuşmanız dileğiyle,
 Mutlu günler dilerim.  
Saygılarımla Gonca Elibol