Naylon torbalar, pet şişeler, sigara izmaritleri, kağıtlar, yemek artıkları, kutular vs. çevreye atılan bu maddelerin çözünmesi yıllar alıyor. Mesela plastik poşetler doğada 1000 yıldan fazla, plastik şişe 450 yıl, alüminyum (kola fanta kutuları) 100-300 yıl, cam şişe 4000-4500 yıl, sakız 5 yıl, bebek bezi 450-550 yılda doğada çözünüyor.
Çevreye bırakılan bu atıklar doğaya çok zarar veriyor. Oysa bunlar geri dönüştürülebilir. Böylece hem temiz bir çevre hem de ekonomiye büyük katkı sağlayabiliriz. Geri dönüştürülebilen cam, kağıt, alüminyum, plastik, pil, yağ, organik atık, ahşap, tekstil vb. maddeler önemli hammadde kaynağıdır.
Geri dönüşüm sayesinde hammadde,doğal kaynak, enerji, zaman ve işgücünde tasarruf sağlanmaktadır.
Örneğin geri dönüştürülen alüminyum kutu % 90, kağıt % 60 oranında tasarruf sağlıyor. Oysa gelişmiş dünya ülkeleri geri dönüşüm ile yaşanabilir bir çevre yaratıyorlar. Bu ülkelere göz atalım:
OECD verilerine göre, Almanlar çöplerinin % 65'ini değerlendiriyor.
Almanya'nın bu alandaki başarısının sırrı; çöp ve geri dönüşüm kutularının okul, hastane, parklar, alışveriş merkezleri, duraklar, stadyumlar vb. gibi tüm alanlarda bulunması ve dikkat etmeyenlerin cezalandırılmasıdır.
Ülkesindeki çöpün yüzde 94'ünü geri dönüştüren ya da yakarak enerji elde eden Danimarka, çöpten sağlanan enerji ile ısıtma ihtiyacının yüzde 20'sini, elektrik tüketiminin ise yüzde 5'ini karşılıyor. Plastik şişe geri dönüşümünde dünyada lider olan Norveç, ilginç bir ödül sistemi uyguluyor.
Geri dönüşüm otomatlarına atılan pet şişe için para ödüyor.
Geri dönüşüme dahil olan meşrubat şirketlerine vergi indirimi uygulanıyor.
SIFIR ATIK PROJESİ
Mısır da örnek bir çalışma yapıyor. 'Zaballeen People' adıyla yürüttükleri geri dönüşüm çalışmalarıyla tüm atıkların yüzde 80'ini geri dönüştürüyor. İsveç ise çöp ithal ediyor. Çöplerin yakılması ile elektrik üretiyor.
Gelecekte ise hiç çöp çıkmayacak ürünler üretmeyi planlıyorlar. Avrupa Çevre Ajansı'nın (EEA) verilerine göre Avusturya, Belçika, İsviçre, Hollanda, Fransa ve İtalya % 60'ı aşan oranda çöplerini geri dönüştürüyor.
Türkiye'de ise durum pek iç açıcı değil. Ülkemizin bu seviyelere ulaşması için net ve kararlı projelerin, prosedürlerin, altyapının derhal uygulanması gerekiyor. Neyse ki Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın başlattığı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın önderliğinde gerçekleştirilen Sıfır Atık Projesi ile geri dönüşüm alanında hızla yol almaya başladık. Ayrıca yerel yönetimlerin ivedi bir şekilde eylem planı oluşturması gerekiyor.
Sorumluluk sahasındaki apartmanlar, okullar, işyerleri, AVM vb. gibi yerlerde milyon dolarlar sokağa atılıyor.
KOMPOST PROJESİ ÖNEMLİ
Çöp olmaması gereken, yapımı kolay olan bir diğer konu da kompost. Ben kendi imkanlarımla evimde meyve sebze atıklarından kompost ürettim ve bitkilerimden çok verim aldım.
Geri dönüşümde insan vicdanı çok önemlidir. Gıda Güvenliği Beslenme Durumu 2017 raporuna göre, dünyada 850 milyondan fazla insan açlıktan ölüyor.
Ama diğer tarafta ise israf edilen çöpe atılan onca gıda maddesi var! Türk Kızılayı Genel Başkanı, Kızılay ve Kızılhaç Dernekler Federasyonu Avrupa Başkanı Dr. Kerem Kınık "Her yıl yaklaşık 500 bin ton ekmeği Türkiye'de çöpe atıyoruz. Bu 500 bin ton ekmeğin parasıyla her yıl 80 devlet hastanesi yapabiliriz" diyor. İsrafın bedelini bu örnek çok net anlatıyor. Unutmayalım ki, atıklar çöp değildir. Atıklar geri dönüştürülemezse çöp olur! Geri dönüşüme önem verip israftan kaçınarak daha güçlü bir ülke olabiliriz.
Vicdan, birlik ruhu, bilinçli davranarak insana ve çevreye saygı ilkesi ile yaşanabilir bir çevre ve yaşanabilir bir dünya yaratabiliriz. Gelecek nesiller için doğayı koruyalım ve kendimizi doğaya bırakalım. Mustafa Kemal Atatürk'ün dediği gibi "Biz doğayı korudukça doğa da bizi korur."
Kaynak: Gonca Elibol Yeni Asır Köşe yazım