Küresel ekonomide 2020 yılı oldukça zorlayıcı bir yıl oldu. Kovid-19 salgını bütün ülkelerin ekonomisini alt üst etti. 2021 yılı itibariyle virüse karşı aşıların uygulanacak olması, biraz içimizi rahatlatıyor. Ancak aşılar kamuoyunda bir rehavet de yaratmamalı. Çünkü aşıyı geliştiren uzmanlar başta olmak üzere, tüm yetkililer 2021 sonuna kadar maske -mesafe- temizlik kurallarına dikkat edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Uğurladığımız 2020 yılı, insanoğluna büyük dersler verdi. Fakat tahminlere göre, dünyamızı daha büyük virüslerin tehdit edebileceği öngörülüyor. Bu yüzden 2020'nin derslerini unutmadan gelecekte de risklere karşı hazırlıklı olmak, tedbir almak gerekiyor. Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Dünya yeniden yapılanırken, özellikle iş dünyası ve ekonomi politikalarında bir evrime uğruyor. Dijital dönüşümle birlikte artık bilgi çağı dönemi başlıyor.
Ülkemiz de tüm sektörlerde bilgi ekonomisine göre kendisini yapılandırmalı. Bilgide güçlü olan kazançlı çıkacak. Sanayi devrimi ile kitlesel üretimin yeri, zamanla beşeri sermayeye geçmişti. Bunu başaran ülkeler en güçlü ekonomilere sahip olmuştu. Küreselleşme ile birlikte kapital sistemin oluşturduğu ekonomik dengesizlikler, serbest piyasa stili, gelir adaletsizliği, güçlü olanın baskısı gibi etkenler artık insanları yordu.
PANDEMİNİN ÖĞRETTİKLERİ
Tahminimce kapital sistemin sonuna geliyoruz. Dünya insani değerlere uygun bir ekonomi yapısı istiyor. Çünkü paranın değil, sağlığın kıymetli olduğunu pandemi insanlığa öğretti. Pandemi bütün dünyada ekonomileri bozmuştu. Bazı olumsuz etkiler 2021'de de sürecektir. Toparlanma birkaç yıla yayılabilir. İşsizliğin daha da artacağı bir yıl olabilir. Bu nedenle işsizliğin artmasının talebi kısıtlaması ve dolayısıyla üretimi kesecek olması yeni ekonomik sorunları da beraberinde getirecektir.
Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Küresel Ekonomik Görünüm Raporu, 2021'de küresel ekonomi için pek iç açıcı öngörülerde bulunmuyor. Genişletici desteklerin artması gerektiğinin altını çiziyor. Yani ülkeler bu yıl da kasadan harcamaya devam edecek. Ülkeler üretimlerini, GSYH'yi arattıracak yeni yöntemler geliştirmelidir. Daha çok katma değeri yüksek alanlara yönelmek akıllıca olacaktır. Yazılım, teknoloji gibi alanlar Türkiye için büyük fırsattır.
İKLİME VE TARIMA DİKKAT
Genç nüfusun çok yüksek olması ülkemizin ivme kazanması açısından avantajdır.
Yazılıma, kodlamaya, patente yönelik çalışmaların zorunlu olması için regülasyon yapılabilir. Kamu spotları artırılarak okullarda bu konuda eğitimler yaygınlaştırılabilir.
Bu alanda uzman kişiler gönüllü çalışmalar yaparak gençlere yol açabilir. Bazen bir yıllık seferberlik 100 yıllık kazanç sağlayabilir.
Öte yandan 2021 yılı itibariyle dünya genelinde tarımsal anlamda büyük sorunlar olacağına dair araştırmalar da dikkat çekiyor. Gıda kıtlığı yaşanacağı, özellikle susuzluk ve kuraklığın tarımda birçok ürünün üretilmesini engelleyeceği belirtiliyor. İklim değişikliği yeni bir krizi kapımıza dayatıyor.
Yakın gelecekte gıda ihtiyacımızı kapsüllerle gidereceğimiz fikrine hazırlıklı olursak şaşırmamalıyız.
Dünya zor yıllardan geçiyor.
Ekonomik toparlanma zaman alacağa benziyor. Tasarruflu, dikkatli bir şekilde mali planlamalar yapmaya ve her şeyden önce sağlığımıza moralimize özen göstermeliyiz.
Her karanlığın ardı aydınlıktır.
Umut dolu bir 2021 diliyorum.
Kaynak: Gonca Elibol Yeni Asır Köşe yazısı